युवराज विष्ट
भोजपुर, ३ कात्तिक ।
भोजपुरको पौवादुङमा गाउँपालिकामा भइरहेको व्यावसायिक अकबरे खुर्सानी खेती अहिले देशभरका किसान र कृषि विज्ञका लागि सिकाइ तथा अध्ययन केन्द्र बन्दै गएको छ। यहाँका किसानले खुर्सानी खेतीबाट लिएको उल्लेखनीय आम्दानी र अपनाएको प्रविधिले अन्य जिल्लाका किसानलाई आकर्षित गर्न थालेको हो ।
गाउँपालिकामा करिब चार सय हेक्टर क्षेत्रमा अकबरे खुर्सानीको व्यावसायिक खेती हुने गरेको छ । यहाँका करिब नौ सय किसान खुर्सानी खेतीमा आवद्ध रहेको गाउँपालिका प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत नवीन भट्टराईले जानकारी दिनुभयो ।
खुर्सानी खेतीको अध्ययन, अवलोकन र आवश्यक जानकारी लिन देशका विभिन्न ठाउँबाट किसान र कृषि विज्ञ आउने गरेको किसानहरूको भनाइ छ । हालै सिन्धुली जिल्लाको दुधौली नगरपालिकाका कार्यवाहक प्रमुख चन्द्रकिशोर थारुसहित कृषि शाखाका कर्मचारीहरूले पौवादुङमा पुगेर खुर्सानी खेतीको स्थलगत अध्ययन गर्नुभएको छ ।
थारुले यहाँका किसानको बगानमा पुगेर खेती प्रविधि, आम्दानी, तथा देखिएका चुनौतीका विषयमा जानकारी लिएको बताउनुभयो ।
“यहाँका किसानले खुर्सानी खेतीबाट राम्रो आम्दानी लिएको देख्यौँ,” थारुले भन्नुभयो, “यहाँ अपनाइएका प्रविधिबारे जानकारी लिएर हाम्रो स्थानीय तहमा पनि यस्ता कार्यक्रम सञ्चालन गर्ने तयारीमा छौँ ।”
गाउँपालिकाले अकबरे खुर्सानी खेतीमा आवद्ध किसानलाई आवश्यक सहयोग गर्दै आएको छ । गत वर्ष मात्र खुर्सानी बिक्रीबाट रु. १८ करोड आम्दानी भएको गाउँपालिका अध्यक्ष किरण राईले बताउनुभयो ।
“खुर्सानी खेती अहिले अध्ययन केन्द्रको रूपमा विकास भइरहेको छ,” अध्यक्ष भन्नुभयो,“हाम्रो गाउँपालिकामा खुर्सानी खेती मुख्य आम्दानीको श्रोत बनेको छ । यहाँको खुर्सानी खेती हेर्न देशका विभिन्न ठाउँबाट मानिसहरुले आउन थालेका छन् । ”
खुर्सानी खेती विस्तारका लागि गाउँपालिकाले गत आर्थिक वर्षमा ७५० किसानलाई करिब ७० लाख रुपैयाँ बराबरका मल्चिङ प्लास्टिकलगायतका कृषि सामग्री वितरण गरेको उपाध्यक्ष ज्योत्सना राईले बताउनुभयो ।
अध्ययन समूहमा आएकाहरुले यहाँका किसानको बगानमा पुगेर खेती प्रविधि, आम्दानी, तथा देखिएका चुनौतीका विषयमा जानकारी लिएका हुन् ।यहाँका किसानहरुले गरिरहेको खुर्सानी खेतीको अध्ययन पश्चात खेती प्रविधिको विषयमा धेरै जानकारी मिलेको अधिवक्ता तथा ह्यान्डस नेपालका कार्यक्रम प्रवन्धक, रोहित कुमार ढकालले बताउनुभयो । पौवादुङमा गाउँपालिकाको सहयोगमा र किसानले गरिरहेको खुर्सानी खेती उदाहरणीय रहेको उहाँको भनाइ छ ।
अध्ययन अवलोकनका क्रममा सिकेको ज्ञानलाई दुधौली नगरपालिकाको कृषि क्षेत्रमा कार्यान्वयनमा ल्याउने जनाइएको छ । खेती विस्तारको लागि पौवादुङमाका किसानले आर्जन गरेको ज्ञान, सीप, अनुभव लिने लक्ष्यले यो क्षेत्रको अध्ययन गरिएको नगरपालिकाका अधिकृत सुवोध निरौलाले बताउनुभयो ।
पौवादुङमा गाउँपालिका–५ सानोदुम्माका स्थानीय कृषक ठंगजीत राईले मौसमी तथा बेमौसमी खुर्सानी खेतीबाट वार्षिक रु. ५५ देखि ६० लाखसम्म आम्दानी गर्दै आउनुभएको छ । उहाँले ४२ रोपनी जमिनमा करिब ३२ हजार विरुवा विस्तार गर्नुभएको छ ।
“एक बोटबाट रु. २०० सम्म आम्दानी हुन्छ,” उहाँले भन्नुभयो, “प्राविधिक सहयोग र बजार सहज भएकाले यो खेती फाइदाजनक बनेको छ ।”
पौवादुङमामा खुर्सानी खेतीले स्थानीय रोजगारीका साथै कृषि पर्यटनको सम्भावना पनि बढाएको किसानहरूको भनाइ छ ।
